Agda van Dijk (specialist ouderengeneeskunde) geeft ons een kijkje in de keuken van het leven en werken als medisch specialist op Bonaire. Waarom koos zij voor Bonaire? We zijn natuurlijk erg benieuwd hoe het haar is bevallen als specialist ouderengeneeskunde in de meest tropische gemeente van Nederland! Lees je met ons mee?
"Op een griezelig koude ochtend eind maart 2017 ging het weer kriebelen: ik wil nog een keer 'buiten spelen'.
Eerder had ik dat gedaan in 1989 via Artsen zonder Grenzen in Sudan en het blijkt bijna een wetmatigheid: één keer een goede ervaring in de tropen, dan blijft dat verlangen naar die andere wereld bestaan. Een wereld met minder regels, meer tijd voor de core-business (de patiënt!), meer zon, maar vooral ook die andere opvattingen over goed leven en sterven, waardoor ik me nog meer realiseer dat er meer wegen naar Rome leiden. Dat laatste werkt zeer bevrijdend binnen een tak van de gezondheidszorg, waarin de inspectie voor gezondheid soms wel een erg grote rol krijgt toe bedeeld.
Ik werk met veel plezier als specialist ouderengeneeskunde in het verpleeghuis en in de eerste lijn. Maar ik heb daarbij speelruimte nodig en soms blijkt zo’n uitstapje naar de tropen dan de uitkomst. Op die kille ochtend in maart heb ik BKV gebeld met de vraag of zij iets voor mij hadden in bijvoorbeeld Portugal. Dat was niet zo, maar wel in een ander warm land, namelijk Bonaire...
Waarom als specialist ouderengeneeskunde werken op Bonaire?
Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat ik vrijwel niets afwist van Bonaire, behalve via het geestige en informatieve filmpje van Arjen Lubach waarin verteld wordt dat Bonaire, samen met Saba en Sint Eustatius, een Caribische gemeente is van Nederland, sinds 10-10-10. Bonaire heeft daar zelf voor gekozen, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het buureiland Curaçao. Dit feit maakt dat er intensief geïnvesteerd wordt in onder andere de gezondheidszorg, vanuit Nederland, waarbij een jumelage bestaat tussen het ziekenhuis-verpleeghuis Fundashon Mariadal op Bonaire en het AMC/VUmc Amsterdam.
In augustus 2017 vertrok ik voor twee maanden naar Bonaire om daar als specialist ouderengeneeskunde te werken. En kort samengevat was het een zeer hartverwarmende en leerzame ervaring.
Het werkterrein is heel breed en daardoor nooit saai: als eindverantwoordelijk behandelaar in het verpleeghuis met 75 bedden en een kleine dependance met nog eens circa negen bewoners, als consulent in het ziekenhuis onder hetzelfde dak (35 bedden) en als consulent ten behoeve van huisartsen in de eerste lijn in de vorm van huisbezoeken. Daarnaast ging ik incidenteel op afroep mee op huisbezoek met de maatschappelijk werkster en met het hoofd zorg/casemanger dementie.
De huisbezoeken geven natuurlijk een unieke kans om meer te zien van het leven van de soms in materiële armoede levende Bonairiaan. Maar bijna altijd is er nog humor en hartelijkheid, veel verbale communicatie en het vertrouwen in God. Er is een opleiding tot verpleegkundige verbonden aan Fundashon Mariadal en daar heb ik nog een paar lessen verzorgd over dementie en palliatieve zorg en ook tijdens de lessen - ondanks de onderwerpen - hebben we nog flink gelachen.
Het verpleeghuis: een patio met een zeebriesje
Het verpleeghuis heeft naast de zeer gemêleerde patiëntenpopulatie (somatiek, PG en chronische psychiatrie zijn allemaal vertegenwoordigd binnen dezelfde afdeling, geen tekort aan dynamische prikkels en mijns inziens werkt dat heel goed, er is opvallend weinig probleemgedrag) ook nog circa tien bedden voor crisisopname en respijtzorg.
En dat alles vindt overdag plaats op een soort giga-patio, met veelal een fris briesje van zee, zonder gesloten deuren dus. Mocht er een PG-patiënt per ongeluk weglopen dan wordt deze door een stadsgenoot terug gebracht, het stadje is piepklein en iedereen kent elkaar. Dat is het voordeel van een dergelijke kleine gemeenschap (Bonaire heeft ongeveer 18.000 inwoners in totaal), het nadeel is dat er flink geroddeld kan worden en als Europese Nederlander lig je nog eens extra onder de loep.
Ook voortkomend uit het slavenverleden is men allergisch voor paternalisme en arrogantie; het werken op Bonaire vraagt relativeringsvermogen en flexibiliteit. Met een beetje humor daarbij heb je een hartelijk, warm en gezellig contact met de patiënten en de verpleging, in het Nederlands, in het Spaans en nog het liefst in het Papiaments. Al spreek je maar een paar woorden, dit wordt zeer gewaardeerd, is ook niet echt moeilijk en er wordt ook nog eens wekelijks les gegeven vanuit het ziekenhuis daarin, speciaal voor het medisch personeel.
Mijn werkterrein als specialist ouderengeneeskunde op Bonaire
Het werkterrein klinkt al met al als heel veel. En ik heb zeker niet stil gezeten, maar het verschil met Nederland is wel dat er een grote mate van autonomie en daarmee ontspanning mogelijk is en dat de verpleging/verzorging zeer zelfstandig is en over het algemeen goed opgeleid en erg toegewijd is. De verpleging/verzorging, de fysiotherapeut en ergotherapeut, de dagelijks aanwezige activiteitenbegeleiders, de bijna permanent aanwezige voedingsassistenten, de apothekersassistenten, de korte lijnen met de andere medisch specialisten en niet te vergeten de veelvuldig aanwezige familieleden/buren/achternichten en - neven maken dat het werk goed te doen is binnen een werkweek van 40 uur.
De materiële voorzieningen in het verpleeghuis en in het ziekenhuis lijken me zeker niet minder dan die in Europees Nederland. De inspectienormen zijn in principe dezelfde als die in Nederland, gelukkig wel enigszins context gebonden. We hebben zelfs nog een inspectiebezoek gehad in de periode dat ik er was, gelukkig was niemand echt zenuwachtig daarvoor en dat was terecht.
Door al deze gunstige faciliteiten was de ervaring op Bonaire een totaal andere dan die van mijn tijd in een vluchtelingenkamp in Sudan. Soms vond ik deze faciliteiten zelfs overdreven, als we met wel vijftien witte jassen (alle dokters dragen een witte jas, inclusief de SO) ’s ochtends de overdracht bespraken en er werd weer een CT-cerebrum besproken, die de avond daarvoor gemaakt was, omdat iemand op de Eerste Hulp was gekomen met bijvoorbeeld een licht hoofdtrauma, waarbij ik als ex-huisarts van mening was dat dit goed door de huisarts afgehandeld had kunnen worden.
De grote aanwezigheid van en de wisselingen in academisch werkende medisch specialisten heeft ook zijn keerzijde. Ook daarbij heeft de SO een mooie taak als generalist met twee benen op de grond…oftewel er is naar mijn mening juist ook op dat vlak veel te doen. De huisartsen op Bonaire worden op dit moment verplicht bijgeschoold door Amsterdam, dit kan natuurlijk gevolgen hebben voor de coördinatie van de zorg en daarmee de medische consumptie.
Wat te doen op Bonaire na het werk?
Al met al moge uit het bovenstaande blijken dat ik niet elke middag aan het snorkelen was. Wel kon ik aan het eind van bijna elke werkdag mijn werkbeslommeringen in de weergaloos mooie Caribische oceaan werpen, met een pilsje erbij vanaf een heerlijk terras op de pier in Kralendijk of gewoon vanaf het strand langs de weg naar huis...
Een poging tot duiken heb ik laten varen vanwege alle medische onderzoeken die je moet ondergaan als je 45-plus bent en bovendien is er met snorkelen (simpel vanaf het strand de zee inlopen) al zo veel moois te zien. Maar het meest hallucinerend en indrukwekkend vond ik de kleuren van de zoutbergen in de zinderende middaghitte. Bonaire heeft een fantastische en zeer gevarieerde natuur. En daar moet je een beetje van houden; van de rust, de stilte en de natuur.
En niet te vergeten de opvallend goede restaurants met zeezicht, waar je - als je dat wil - elke avond kan gaan eten met collega’s uit Nederland, die ook bijna allemaal alleen zijn. Ik heb daar niet voor gekozen, ik ben bewust veel alleen geweest om weer eens eindeloos te mijmeren, te lezen, intens te genieten van alle natuurschoon, een beetje zen worden dus en daar leent zo’n verblijf op Bonaire zich goed voor.
En als de kans zich voordoet ga ik nog een keer!"
- Agda van Dijk, specialist ouderengeneeskunde, november 2017
Vacatures medisch specialisten op Bonaire
Ook interesse in een medisch avontuur in Caribisch Nederland? Neem dan contact op met Lizeke de Clerck: app of e-mail haar.
Regelmatig organiseren wij bij BKV verschillende webinars. Zo ook over het werken op de Caribische eilanden.