FACT is niet nieuw en inmiddels niet meer weg te denken uit het reguliere GGZ landschap. Maar een FACT team voor mensen met een licht verstandelijke beperking en bijkomende complexe problematiek, dat is nog vrij uniek! Binnen dit FACT-LVB team wordt ambulante behandeling en begeleiding geboden. Van rehabilitatie, crisiszorg, behandeling tot hulp bij herstel. Met als doel dat een cliënt zelfstandig blijft en opname kan worden voorkomen
Ben je nieuwsgierig geworden naar de mogelijkheden om als psychiater binnen dit FACT-team aan de slag te gaan? Om een beeld te schetsen van de werkzaamheden binnen zo'n team en de waardevolle band die kan ontstaan met de cliënten, interviewt metzorgonline.nl (helaas werkt de link niet meer, red. 1 mei 2018) Rosa* en Nadia.
De ervaringen
Jeugdzorg, reclassering en een stoet begeleiders. Rosa was er ruim vier jaar geleden helemaal klaar mee. Vanaf dat moment kwam zij in contact met begeleider Nadia Saou van het FACT LVB-team. Met positief resultaat. Sinds een paar maanden woont Rosa in haar eigen huis. Daar vertelt ze samen met senior begeleider Nadia Saou wat ze hebben bereikt. Met trots, ook al ging het soms moeizaam.
Rosa* (22 jaar) woont nu zelfstandig en heeft haar rijbewijs gehaald. In de afgelopen vier jaar heeft ze veel vooruitgang geboekt dankzij begeleiding vanuit het zogenaamde FACT-team. FACT staat voor Flexible Assertive Community Treatment. Voor een specifieke doelgroep heeft zorgaanbieder Amarant ook FACT-LVB teams in het leven geroepen. Voor mensen met een licht verstandelijke beperking en bijkomende complexe problematiek bieden zij ambulante behandeling en begeleiding. Van rehabilitatie, crisiszorg, behandeling tot hulp bij herstel. Met als doel dat een cliënt zelfstandig blijft en opname kan worden voorkomen.
Zorgen
Complex was de casus van Rosa zonder meer. Ze heeft altijd in pleeggezinnen gewoond. Vanuit Jeugdzorg was ze bij haar tante geplaatst. Haar ouders zijn al vanaf haar geboorte verslaafd en konden de zorg niet dragen. “Toen mijn tante overleed, kwam ik weer bij mijn ouders. Ik was 18 en wilde heel graag op mezelf wonen en mijn eigen ding doen, maar ik had schulden en geen eigen geld”, vertelt Rosa over het moment dat ze senior begeleider Nadia Saou ontmoette. “Rosa werd overgedragen vanuit Jeugdreclassering en MEE”, vertelt Nadia. “Gezien de complexiteit wilde MEE gaan voor behandeling en begeleiding vanuit het AST (Ambulant Specialistisch Team – de voorloper van FACT). Er waren niet echt alternatieven, denk ik. Het gezin was al jaren bekend bij de Jeugdzorg. Samen met de reclassering wilden zij het strak inzetten met verschillende expertises, een psycholoog, indien nodig een psychiater. Er waren veel zorgen. Rosa keerde namelijk terug naar de plek waar nog steeds dezelfde problemen speelden. Psychiatrische problemen bij de moeder. Er was omgang met bepaalde jongens, mogelijk loverboys. Ze is verslaafd geboren, haar verslavingsgevoeligheid was een punt van zorg. Er werd een groot beroep gedaan op haar voor het huishouden. Er was geen intensieve hulp voor hen.” Die kwam er wel. Nadia vertelt dat bij elke aanmelding bij het FACT-LVB team zorgvuldig wordt gekeken welke hulpverlener het beste past. “Er is heel bewust gekozen voor een Marokkaanse vrouw. Dat sloot het beste aan bij de omgeving waarin Rosa leefde”, vertelt Nadia. Toch kwam het contact heel moeizaam op gang en het duurde zeker twee jaar voordat Rosa haar het vertrouwen durfde te geven.
Bouwen aan vertrouwen
“Ik heb in mijn leven echt heel vaak mijn verhaal moeten doen, maar er werd nooit naar me geluisterd. Ik zag er geen vooruitgang”, vertelt Rosa. Ook bij FACT-LVB moest ze gesprekken voeren met een psycholoog, verschillende hulpverleners, een ervaringsdeskundige en iemand voor schuldhulpverlening. Ook was er reclasseringstoezicht. “Rosa hield de deur dicht vanwege de negatieve ervaringen uit het verleden”, vertelt Nadia. “De reclasseringsambtenaar zei op een gegeven moment: ik weet niet wie Rosa is, maar ondertussen gebeurt er van alles in haar leven. Rosa liet er gewoon niets over los. We hebben uitgebreid binnen het team besproken wat we het beste konden doen. Toen zei de gedragsdeskundige: zorg dat je weet wat ze wil bereiken, dan bouw je aan succes en aan een band van vertrouwen. Daarover zijn we in gesprek gegaan. En toen kwam je met… Rosa: “… ik wilde heel graag op mezelf wonen. Ik weet dat ik het kan. Van kleins af aan heb ik altijd voor mezelf gezorgd. Ik wilde schuldenvrij zijn. En ik wilde mijn rijbewijs halen.”
Proberen
“Kan ze dat? In het team waren de meningen verdeeld, maar we kwamen tot de conclusie: we komen er pas achter als we het proberen”, vertelt Nadia. “We moesten het strak organiseren en bepaalde verantwoordelijkheid bij haar weghalen. Zodat ze kan focussen op haar behandeldoel en haar ontwikkeling. Eén daarvan was het aanvragen van beschermingsbewind vanwege de groeiende schulden.” Voor Rosa was dat bepaald geen makkelijke periode, vertelt ze: “Iemand kwam mij in de gaten houden. Dat is niks voor mij. Een tijdje moest ik met € 20,- in de week leven. Maar dit jaar in augustus ben ik schuldenvrij. Ik zie nu wel dat er vooruitgang is. Zonder begeleiding zat ik nog steeds in de schulden. En als het niks was geworden, had ik ook nooit meer begeleiding gewild. Ik was er een beetje klaar mee.”
Thuis
Gelukkig ging het goed. “We hebben haar nog nooit zo ijverig gezien”, vertelt Nadia die zo’n drie à vier keer per week bij Rosa kwam. “Ze is gaan studeren en nog eens studeren en heeft haar theorie gehaald en daarna ook haar rijexamen. We hebben de stof ook samen eindeloos geoefend. En op die manier hadden we contact, omdat we een duidelijk doel hadden. Je komt dan ook bij de vraag achter de vraag. Waarom wil je zelfstandig wonen, wat is dat dan? Rosa had dat heel goed voor ogen.” Rosa licht zelf toe waarom zelfstandig wonen zo belangrijk voor haar is: “Ik heb mijn eigen kleren, mijn eigen bed, mijn eigen dingen. Alles is lekker schoon. Als ik ergens iets neerzet, blijft het er ook staan. Ik weet waar ik aan toe ben. Dat geeft mij heel veel rust. Als ik ergens ben geweest, bij mijn ouders, kan ik daarna lekker naar mijn eigen huisje. Ik voel me hier echt thuis. Gewoon een volksbuurtje, met dezelfde mensen als ik. Daar een buitenlander, daar een Nederlander, van alles door elkaar. Iedereen leeft zijn eigen leven en heeft geen last van elkaar. Je maakt een praatje, het is gezellig. Je wordt niet bekeken. Niks is hier raar.”
Spelenderwijs verder helpen
Door kleine succeservaringen groeide het vertrouwen. “Het begon met de vraag: wat wil je? Daar hebben ze me echt mee geholpen”, vertelt Rosa, het belangrijkste was dat ze er echt voor me waren en naar me luisterden.” Alleen met een tijdelijke vervanger klikte het helemaal niet. Ze ging weer terug naar af. Ook hebben ze toen besproken waarom het contact zo stroef liep de eerste twee-en-een-half jaar van de begeleiding. Nadia benadrukte steeds: “Wij staan nergens van te kijken. Als er iets gebeurt, gaan we altijd kijken hoe kunnen we verder. Spelenderwijs probeer je haar verder te helpen. En door te doen wat je zegt, werd het contact losser. Niet altijd over problemen praten, ook gewoon over de leuke dingen: hoe was het stappen gisteravond? Over koetjes en kalfjes. Het waren geen formele gesprekken, maar we hielden wel het doel voor ogen: waar werken we naar toe?” Alle mogelijkheden hebben ze ingezet om door die moeilijke periode heen te komen.
Geen boefje meer
Nadia: “Je hebt je huis, je thuis. Je schulden zijn bijna opgelost,. Je hebt je rijbewijs gehaald. Je hebt rust nu. En we kwamen ook tot een andere conclusie.”
Rosa: “Ik ben volwassener geworden. Ik ben gaan nadenken hoe het leven in elkaar steekt.”
Nadia: “Je kunt heel goed aangeven: dat vroegere leven wil ik gewoon niet meer. Je probeert zelfs je broertje te motiveren om hulp te accepteren. Je bent niet meer dat boefje van viereneenhalfjaar geleden.”
Rosa: “Ja, ik deed wel eens winkeldiefstallen. Maar ja, je ziet dat je vriendinnen er leuk uitzien. Dan wil je ook leuke kleren. Alleen ik had geen geld. Dan ga je het op een andere manier proberen. De ene keer gaat het goed, de andere keer gaat het mis. Dat heb ik ook helemaal afgeleerd, dat werkt niet.”
Nadia: “Wat de gedragsdeskundige mij meegaf, was: keur het gedrag af, maar keur de persoon niet af. Dat is wat ik continu voor ogen heb gehad. Samen hebben we gekeken: wat is er nodig om te voorkomen dat je je gedwongen voelt een jurkje of een truitje weg te nemen?”
Trots
“Ik was ook echt heel trots”, vertelt Nadia. “Je wilt dat je cliënt het doel bereikt. En je houdt toch rekening met: stel dat het niet goed gaat. Maar een goede hulpverlener is creatief”, zegt ze op de vraag wat nu precies de rode draad is in haar aanpak. “Ik heb onder meer acht jaar gewerkt met dak- en thuislozen. Daar ben ik de hulpverlener geworden die ik nu ben. Het is belangrijk om er gewoon te zijn voor mensen, te luisteren en niet op voorhand al zeggen: dat gaat ‘m niet worden. Laat mensen het zelf maar ervaren op een georganiseerde manier. Je creëert de voorwaarden waaronder mensen zelf kunnen leren. Gecontroleerd laten vallen, noemen we het ook wel eens. Ook met Rosa hebben we uitgebreid besproken wat het inhoudt om zelfstandig te wonen. Overziet ze het wel? En welk voorwaarden zijn nodig? Je houdt altijd iets achter de hand om op terug te vallen, mocht het even niet goed gaan.” Nadia en Rosa spreken elkaar nu niet meer geregeld. Wijkzorg heeft de begeleiding overgenomen. “Loes ken ik nog niet zo goed”, zegt Rosa. Nadia stelt haar gerust: “Maar Loes weet dat.” Wijkzorg heeft een lijn met het FACT. Als het nodig is, kan er worden opgeschaald vanuit FACT. Inmiddels is Rosa ook verder aan het nadenken over haar daginvulling. “Ik wil heel graag een nagelcursus doen of iets met wimperextensies. Daar ben ik naar op zoek. Of werken met oudere mensen. Het is belangrijk dat ik mijn woning heb, mijn eigen plek. Daar hoef ik me niet meer druk om te maken. Nu kan ik verder denken.”
Bron van bovenstaand interview: metzorgonline.nl (helaas werkt de link niet meer, red. 1 mei 2018).
*) NB. Vanwege de privacy van de cliënt is niet haar werkelijk naam gebruikt.
Meer informatie over de vacature psychiater binnen FACT-team
Geïnteresseerd in een van onze vacatures binnen de psychiatrie, dan kun je contact opnemen met Vanina van Lent via vanina@bkv.jobs of +31 6 - 81 08 80 62.