Waarom kan het voor een Nederlandse arts interessant zijn om in Duitsland te werken? Hoogleraar René Brouwer geeft BKV advies over de gezondheidszorg in Duitsland. Deze kennis helpt BKV de juiste stappen te zetten en kwalitatief goede dienstverlening voor onze kandidaten en samenwerkingspartners te bieden. Wil jij meer weten over zijn ervaring in Duitsland? Lees hieronder het interview met Dhr. Prof. Brouwer.

Even voorstellen

"Ik ben René Brouwer, hoogleraar Cardiothoracale chirurgie en Oberarzt op de afdeling Cardiothoracale en Vasculaire chirurgie van het Klinikum Braunschweig in Duitsland. Naast de klinische en chirurgische werkzaamheden ben ik kwaliteitsmanager van de afdeling en verantwoordelijk voor de hartchirurgische database en organiseer het onderwijsprogramma. Tevens mentor voor artsen in opleiding op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en opleiding. Daarnaast heb ik een leeropdracht aan de TU Braunschweig op het gebied van Kwaliteitsmanagement en Meetmethoden en begeleid promovendi en studenten. Ik ben sinds 2009 werkzaam in het Klinikum Braunschweig."

Hoe ben je in Duitsland terecht gekomen?

"Na 26 jaar werkzaam te zijn geweest in de Nederlandse gezondheidszorg, kreeg ik de kans om toe te treden tot de staf van de afdeling Cardiothoracale en Vasculaire chirurgie van het Klinikum Braunschweig. Het hoofd van de afdeling kende ik al jaren door het gezamenlijk opzetten van internationale postacademische hartchirurgische cursussen. Aangezien er behoefte was aan een nieuwe input op het gebied van kwaliteitsmetingen binnen de hartchirurgie en ruimte was voor een stafplaats heb ik deze kans met beide handen aangegrepen."

Zijn er opvallende verschillen tussen de Nederlandse en Duitse ziekenhuizen?

"Wat betreft de arbeidsmarkt zijn er enkele verschillen tussen Nederland en Duitsland. In Nederland wordt al jaren een restrictief beleid gevoerd niet alleen ter attentie van de opleiding tot arts (numerus fixus), maar ook wat betreft de opleiding tot specialist. Via in- en uitstroom modellen binnen de beroepsverenigingen wordt bepaald hoeveel specialisten er in de nabije toekomst nodig zijn. Mede op basis van deze gegevens worden opleidingsplaatsen bepaald. Ook het Capaciteitsorgaan heeft hierin een adviserende rol. Dit betekent dat een arts die specialist wil worden, soms lang moet wachten of eerst moet promoveren om een uiteindelijk een opleidingsplaats te verwerven. Daar komt nog bij dat financiële crisis ook de Nederlandse gezondheidszorg heeft geraakt. Door bezuinigingen en verschuiven van artsentaken naar verpleegkundigen en nurse-practioners, fusies van ziekenhuizen, veranderingen in de financiële structuur binnen ziekenhuizen en het oprekken van de pensioengerechtige leeftijd, zijn er momenteel werkloze jonge specialisten of krijgen zij slechts een jaarcontract. In Duitsland bestaat ook een numerus fixus voor de studie Geneeskunde. De eisen om geneeskunde te gaan studeren zijn bijzonder hoog en het kan soms jaren duren voordat men uiteindelijk met de studie kan beginnen. Daar staat tegenover dat in de afgelopen jaren, een groot tekort is ontstaan aan specialisten. Dit heeft mede te maken met het feit dat in het verleden, vele specialisten met name anesthesisten naar Nederland, Engeland of Zweden zijn gegaan. De tekorten zijn vooral merkbaar in kleinere steden en op het platteland. Door deze ‘Ärtzemangel’ wordt naarstig gezocht naar specialisten. 
Ofschoon het enorme tekort langzaam wordt ingevuld, zijn er voor Nederlandse (en Belgische) artsen diverse mogelijkheden snel een opleidingsplaats te verwerven. Niet alleen als AIOS, ook als Fachartz/Oberarzt zijn er ruime mogelijkheden om in Duitsland te werken. Het limiteren van opleidingsplaatsen zoals in Nederland, vind je niet terug in Duitsland. Op onze afdeling zijn momenteel zes assistenten in opleiding tot hartchirurg en vijf in opleiding tot vaatchirurg waarvan sommigen komen uit Oost-Europa en het Midden- Oosten. Bovendien is het mogelijk dat wanneer men de opleiding tot hartchirurg succesvol heeft afgerond, daarna de opleiding tot vaatchirurg kan volgen. Je kunt dus opgeleid worden in verschillende specialismen. De opleiding in Nederland is strak omschreven en er zijn kwaliteitsvisitaties van de opleidingsklinieken. In Duitsland zijn geen opleidingsvisitaties maar in het algemeen verschillen de opleidingen niet zo veel. De duur is meestal zes jaar waarin veel klinische ervaring wordt opgedaan, waarbij in de laatste jaren van de opleiding de assistent na een gedoseerde opbouw steeds meer gaat opereren. Als de opleiders vinden dat een assistent ‘ klaar’ is, kan deze een mondeling Facharztprüfung aanvragen bij de Ärtzkammer."

Waarom kan het voor een Nederlandse arts interessant zijn om in Duitsland te werken?

Gezien de ontwikkeling in Nederland biedt het Duitse gezondheidssysteem mogelijkheden om sneller in opleiding te komen en/of als specialist aan de slag te gaan. Volgens de Europese wet is een Nederlands artsendiploma in Duitsland rechtsgeldig en wordt een Duits specialistendiploma in Nederland erkend. De Nederlanders zijn taalgevoelig en mijn inschatting is dan ook dat de gestelde taaleisen (vooralsnog B2 niveau) niet echt een obstakel is wat tot problemen leidt om de Approbation te verkrijgen. Daarnaast staat de Duitse gezondheidszorg op hoog niveau, is er een hoge exposure aan verrichtingen en ingrepen en bestaat er een goed opleidingsklimaat. Daarom is het uiterst raadzaam om als jonge dokter eens over de grens te kijken. De Duitsers hebben respect voor de Nederlanders en bewonderen hen vanwege hun flexibiliteit, taalgevoeligheid, creativiteit en moderne levensopvattingen. In Duitsland werken en/of wonen betekent ook financiële en sociale veranderingen. Als men in Nederland blijft wonen maar in Duitsland werkt (zoals ik doe), word je gezien als Europees grenswerker hetgeen o.a. fiscale veranderingen met zich meebrengt.

Wat zijn de grootste uitdagingen voor Nederlandse artsen als zij in Duitsland willen werken?

Mijns inziens zijn onwetendheid en misschien ook het vooroordeel over het werken in een Duits ziekenhuis de grootste drempels. De tijden van strikte hiërarchie zijn allang voorbij en bestaat er (zo ervaar ik het) mede door de multiculturele samenstelling van teams, openhartigheid en respect. Natuurlijk is de Duitser het in het begin wat formeler (Sie in plaats van jij), maar dit geeft alleen maar het wederzijds respect weer. De Nederlandse arts heeft een goede opleiding genoten en kan dus naadloos op dit gebied oversteken. De Duitsers staan bekend om hun discipline, efficiënt werken, grondigheid en het leveren van kwaliteit. Deze aspecten zijn absoluut terug te vinden in de gezondheidszorg. Dat wordt ook van de dokter verwacht. Er wordt door iedereen hard gewerkt, er is minder tijd voor overleg of vergaderingen in vergelijking met Nederland (alleen het strikt noodzakelijke) en vele logistieke problemen worden door het medisch team zelf opgelost. De managementcultuur is nog niet zo ver doorgedrongen als in Nederland. Er zijn strikte regels over arbeidstijden (niet anders dan in Nederland) en de inkomensverschillen tussen de Nederlandse en Duitse artsen wordt steeds kleiner, mede door de lagere belastingdruk in Duitsland.

Welke tips kun je een Nederlandse arts geven die er over nadenkt om in Duitsland te gaan werken?

Laat je goed informeren en begeleiden over de punten die ik zojuist besproken heb. Spreek met mensen die nu in het Duitse zorgsysteem werken. Sta open voor nieuwe internationale uitdagingen en leermomenten immers je kunt veel van de Duitse geneeskunde maar ook van de Duitse samenleving leren. Ik zou iedereen adviseren die gemotiveerd is om een (tijdelijke) carrièresprong te maken hetzij voor opleiding hetzij om als specialist te werken, zich te oriënteren op de Duitse gezondheidsmarkt. Viel Erfolg!

Interesse om in Duitsland te werken?

Wil je meer weten over de vacatures en verschillende mogelijkheden in Duitsland? Neem dan contact op met Ingrid Denissen: ingrid@bkv.jobs. Daarnaast geven we regelmatig webinars over het werken in het buitenland.